Nowe regulacje, szczególnie wprowadzenie podatku bankowego, a także utrzymujący się na historycznych minimach poziom stóp procentowych, zmieniły tendencję zwyżkową w przychodach banków. Kluczem do utrzymania rentowności w najbliższych latach jest cyfryzacja, w której polski sektor bankowy jest liderem w Europie. Przyczyna jest premia technologiczna z poprzednich lat oraz skala rynku: jesteśmy średniej wielkości krajem gdzie opłaca się mieć bank i fabrykę.
- Rentowność kapitału własnego banków spadła w Polsce z 10 proc. w 2014 roku do 6,6 proc. w 2015 roku. W 2017 roku będzie to 3-4 proc. Z kolei w Europie Środkowej rentowność wyniosła 6,7 proc. w stosunku do 4,5 proc. w 2014 roku i w 2018 roku ma osiągnąć wartość 7,8 proc.
Deloitte w odnoszącym się do polskiego rynku bankowego CE Banking Outlook odpowiada na pytanie: Czy polskie banki potrafią uratować słabnącą rentowność?
Banki przygotowują się na trudny 2017
Zdaniem ekspertów firmy doradczej Deloitte, autorów raportu „CE Banking Outlook. Winning in the Digital Arms Race”, szczególnie trudny dla banków w Polsce będzie rok 2017. Utrzymanie poziomu rentowności możliwe będzie dzięki zintensyfikowaniu procesu cyfryzacji, w którym Polska jest liderem w regionie.
Deloitte poddał analizie osiem najważniejszych rynków bankowych w Europie Środkowej: w Polsce, Czechach, na Słowacji, Węgrzech, w Słowenii, Rumunii, Bułgarii oraz Chorwacji. Pod uwagę brano ogólną sytuację gospodarczą na danym rynku, jak i kondycję poszczególnych graczy.
Polska liderem ożywienia gospodarczego w regionie
Bankom sprzyja średnioroczna stopa wzrostu PKB w Europie Środkowej w latach 2015-2018 ma wynieść 3 proc. (2,8 proc. w 2016 roku i 2,7-3 proc. w latach 2017-2018), a w Polsce 3,3 proc., podczas gdy w strefie euro będzie to zaledwie 1,5 proc.
- Jak wypadają polskie banki na tle konkurentów z Europy Środkowej? Rentowność kapitału własnego spadła w Polsce z 10 proc. w 2014 roku do 6,6 proc. w 2015 roku. W 2017 roku, według przewidywań Deloitte, będzie to 3-4 proc. Z kolei w Europie Środkowej rentowność ta wyniosła 6,7 proc. w stosunku do 4,5 proc. w 2014 roku i w 2018 roku ma osiągnąć wartość 7,8 proc.
Banki zapłacą za „łatwiznę” poprzednich lat
Na skutek wprowadzenia podatku bankowego, możliwych kosztów zwrotu spreadów walutowych oraz braku przychodów z transakcji z VISA, największa różnica w tym obszarze pomiędzy Polską, a resztą regionu będzie widoczna w 2017 roku. W 2018 roku rentowność polskiego sektora bankowego wzrośnie według przewidywań ekspertów Deloitte do 8 proc. i w kolejnych latach osiągnie stabilny poziom. Należy zaznaczyć, że w Europie Środkowej zyskowność nadal nie osiągnęła wartości sprzed kryzysu (2008r. – 2009r.) i jej poziom różni się istotnie w zależności od banku, przy czym najlepsze wyniki osiągają gracze z dużym udziałem w rynku.
Sprzedaż kredytów rośnie
Należy spodziewać się, że trend ten będzie kontynuowany. Koszty ryzyka w regionie spadły z 1,7 proc. (portfela kredytowego brutto) w 2012 roku do 1,2 proc. w 2015 roku i oczekuje się, że w 2018 ich poziom obniży się do 0,9 proc. Można również oczekiwać dalszego wzrostu wartości kredytów. – Po tym, jak tempo wzrostu zwiększyło się z 2,3 proc. w 2014 roku do 3,4 proc. w 2015 roku, prognozowany wzrost w 2018 roku ma osiągnąć aż 5 proc. Najszybszego wzrostu oczekuje się na słabszych rynkach, czyli w Słowenii, Chorwacji, Bułgarii, Rumunii i na Węgrzech, natomiast liderzy rynkowi, czyli Polska i Słowacja, odnotują umiarkowany wzrost. W Polsce w 2016 roku ma to być 4-5 proc. ze względu na odroczone inwestycje w przedsiębiorstwach i zaostrzenie kryteriów udzielania kredytów dla klientów indywidualnych.
- Jakość aktywów bankowych poprawia się w całym regionie. Wskaźniki NPL (kredyty przeterminowane) spadają niemal we wszystkich krajach Europy Środkowej. W Polsce wskaźnik ten spada od trzech lat i w 2015 roku wyniósł 7,6 proc.
Konsolidacja i mniejsza liczba oddziałów
Od kilku lat elementem charakterystycznym dla środkowoeuropejskiego sektora bankowego jest jego konsolidacja. Wielkość i wartość na rynku fuzji i przejęć nadal kształtuje przede wszystkim Polska, ale poprawa jakości aktywów i zyskowności przyspieszy również proces konsolidacji na rynkach Europy Południowej (w Rumunii, na Węgrzech i w Słowenii). Zauważalne jest również to, że coraz częściej wśród kupujących pojawiają inwestorzy pozabankowi. Jak dotąd w tym roku największą transakcją M&A w środkowoeuropejskim sektorze bankowym był zakup 66 proc. udziałów w banku BPH przez Alior Bank.
Zatrudnienie w sektorze bankowym spada
Zarówno w Polsce – jak i w całym regionie – banki nadal redukują liczbę oddziałów i zatrudnienie. W Polsce w 2013 roku na 10 tys. mieszkańców przypadały 4 placówki bankowe, dwa lata później było to 3,8. Zatrudnienie w bankach w tym czasie spadło o 5,4 proc., a w całym regionie o 3,4 proc. Można oczekiwać, że ten trend będzie w najbliższych latach kontynuowany. „Na taką sytuację ma wpływ dynamiczny proces cyfryzacji. Banki w Europie Środkowej inwestują w technologie, które umożliwią transformację w przyszłości. Poza koniecznością spełnienia oczekiwań klientów, digitalizacja wiąże się z obniżeniem kosztów obsługi i wyższą efektywnością” – wyjaśnia Daniel A. Majewski, Menedżer w Dziale Doradztwa Strategicznego dla Sektora Instytucji Finansowych Deloitte.
Digitalizacja bankowości
Jak wynika z badania Deloitte aż 95 proc. banków w regionie jest obecnie na etapie wdrażania modelu biznesowego opartego o strategię cyfrową. Potwierdzają to deklaracje w odniesieniu do poziomu inwestycji. Aż 58 proc. podmiotów deklaruje, że są one na poziomie powyżej 10 mln euro. Jak to jednak wygląda w praktyce?
- W celu zbadania cyfrowego zaawansowania, konsultanci Deloitte otworzyli konta w 76 bankach mających siedzibę w Europie Środkowej (w tym 15 z Polski) i przetestowali ponad 350 funkcjonalności bankowości internetowej i mobilnej. Pod względem dojrzałości cyfrowej i związanej z tym oferty dla klientów, bezkonkurencyjny okazał się słowacki Tatra Banka. Na drugim miejscu znalazł się polski ING, a na trzecim mBank. W pierwszej piątce uplasował się jeszcze jeden bank z Polski – Millennium.
Polski sektor bankowy charakteryzuje się najwyższą dojrzałością cyfrową, zarówno w kanale internetowym, jak i mobilnym. Polskie banki mogą pochwalić się zaawansowanymi metodami zdobywania nowych klientów za pośrednictwem Internetu i aplikacji mobilnych. Nieco gorzej wypada możliwość przeprowadzania przez klientów za pośrednictwem cyfrowych technologii codziennych operacji, takich jak dokonywanie przelewów i płatności, zarządzanie kontem czy posiadanymi przez klienta kartami. Pod tym względem większymi osiągnięciami może pochwalić się słowacki sektor bankowy.
Deloitte CE Banking Outlook
CE Banking Outlook. Winning in the Digital Arms Race
