Na rocznicę Niepodległości Polski 2024 warto przypomnieć inne spojrzenia zwane w latach „postępu i rozwoju” szkoła sopocką. Oby jednak „Dzierżyński na czele manifestacji 1 majowej 1905” powrócił jako rewers historii a nie awers okresu sztuki. Poniżej tekst z 2018.
Podczas prac remontowych, przygotowujących wnętrza Muzeum Niepodległości w Warszawie do uroczystych obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w 2018 roku, odsłonięto ukryty pod ścianką działową z płyty gipsowej obraz autorów wywodzących się z tzw. szkoły sopockiej. Obraz zatytułowany „Dzierżyński na czele manifestacji 1 majowej 1905 r.” wydobyto w budynku Pawilonu X Cytadeli Warszawskiej, po 25. latach. Produkcja jest jeszcze niedostępna do oglądania.
Autorami dzieła o rozmiarach 280 cm na 560 cm są Teresa Pągowska, Krystyna Łada-Studnicka, Juliusz Studnicki, Hanna Żuławska i Józefa Wnukowa. Obraz zostanie poddany renowacji w Zakładzie Konserwacji i Restauracji Sztuki Nowoczesnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Szkoła sopocka odkrywana na nowo
Gdańsk spalony przez Armię Sowiecką w 1945 przedstawiał obraz nędzy i rozpaczy. Nowe państwo polskie jednak wiązało ze sztuką wielkie nadzieje propagandowe. Powstanie tzw. szkoły sopockiej wiąże się z początkami istnienia Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, która powstała jako Państwowy Instytut Sztuk Plastycznych w Sopocie, a powołali go do życia jesienią 1945 roku zaprzyjaźnieni artyści.
Były to małżeństwa Krystyna i Juliusz Studniccy, Hanna i Jacek Żuławscy, Józefa i Marian Wnukowie oraz Janusz Strzałecki. Bardzo szybko do grupy zaprzyjaźnionych artystów przylgnęła nazwa „szkoły sopockiej”. Głównym postulatem doktryny socrelizmu było zaangażowanie się sztuki w służbie na rzecz państwa komunistycznego. Twórczość artystów „szkoły sopockiej” wpisywała się w te tendencje.
Dominującą dyscypliną było malarstwo kolorystyczne. Oddziaływało ono na pozostałe dziedziny sztuki – rzeźbę, tkaninę, ceramikę i grafikę. Prężnie rozwijało się także malarstwo monumentalne. W kwietniu 1949 roku na walnym zjeździe Związku Polskich Artystów Plastyków w Katowicach za obowiązujący w kraju przyjęto realizm socjalistyczny.
Oprócz obrazu przedstawiającego pochód pierwszomajowy, Muzeum Niepodległości przekazało do renowacji pod nadzorem profesora Dariusza Markowskiego obraz Wojciecha Fangora, będący kopią obrazu „Guernica” namalowanego przez Pablo Picasso. Obraz został zamówiony w związku ze Światowym Festiwalem Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń, który odbywał się w Warszawie w 1955 roku
Odkrycie i konserwacja obrazu odbywają się przy wsparciu Domu Aukcyjnego Libra, który w praktyce wdraża zasady odpowiedzialnego biznesu przekazując 3 proc. zysku z każdej aukcji na organizacje dobroczynne.
Po renowacji oba obrazy powrócą do archiwum Muzeum Niepodległości w Warszawie.
- Tytuł obrazu: „Dzierżyński na czele manifestacji 1 majowej 1905 r.”
- Autorzy (Szkoła sopocka): Teresa Pągowska, Krystyna Łada-Studnicka, Juliusz Studnicki, Hanna Żuławska i Józefa Wnukowa
- Wymiary obrazu: 280 cm x 560 cm
Źródło i prawa
Tekst z roku 218.
